The longer one gazes at a picture, the less one is able to determine what is actually visible there
Peter Lodermeyer
Most people have a positive emotional relation to water. One knows this from experience, and it is confirmed by neuroscientific study. This is not surprising, since between 50 and 70 percent of the body’s mass – depending on age and sex – consists of water. Perhaps deep in our cells, preserved in the history of our evolution, hides the memory that all life originated in the sea. Numerous paintings and drawings made in the last few years by Stéphanie Leblon depict human bodies in water.
The longer one gazes at a picture like Liquid Identity #4, the less one is able to determine what is actually visible there: is it naked person swimming, or in the midst of a wild game in the water – or perhaps rather a struggle against drowning? Is the dissolution of the body’s contours an expression of vitality, or does it signal an existential drama? Certainties of interpretation are blurred along with the contour lines. To better grasp Leblon’s particular vision of her motif, one can recall in contrast David Hockney’s Swimming Pool paintings. Though the contours of Hockney’s swimmers are also distorted by the ornamentally congealed undulations of the water’s surface, one still unfailingly senses the well-built bodies of the young men, soon to emerge refreshed from the pool. It’s quite different with Stéphanie Leblon. Through the movement of the water, through the refection and refraction of the light, her figures are so greatly frayed that one cannot possibly imagine how they could be once more reconverted into an intact unity enclosed by complete contour lines. Indeed, as a viewer one is often unable to decide (as in Liquid Identiy #12) whether the numerous disrupted segments of body parts depict one or two persons in the water. When the number of appendages undoubtedly indicate numerous figures, there remains the weirdly ambivalent impression that the pictorial events could just as well depict a boisterous game as a grim struggle.
Most surprising in Leblon’s newest works is the fact that the motif of water is rendered superfluous, replaced by a downright baroque dynamic of abstract lines, arabesques, and flourishes. It is the combination of oil painting with a drawing process using oil pastels that enables this dynamism of form. If the series “Liquid Bodies” and “Liquid Identities” deal with the liquidation and dissolution of bodily limits – simultaneously wishful thinking and anxiety – then Leblon’s newest series of works, “Fused Motions” adopt the theme of the merging of multiple bodies into indistinguishability. The turmoil of legs in Fused Motions III is accompanied by a multitude of lines that invigorate the indeterminate blue-green pictorial space as signals of pure kinetic energy. The bulky male figure with a red shirt in Fused Motions I and II, upon which further rudimentary bodies (possibly children) appear to cling, seems dematerialized in the lower part; metamorphosed into “moving accessories” (Aby Warburg’s “bewegtes Beiwerk”) of pure linear vortices.
The dissolution and liquidation of bodies, their fraying, deliquescence, and coalescence – all these are key artistic metaphors of the desire to transcend the boundaries of the body and the ego, always a hair’s breadth from the threshold of the loss of identity. Leblon’s paintings and drawings recall with incisive artistic stringency that, though our bodies promise unity, they nonetheless simultaneously bear within them the latent longing for dispersion, dissolution, and transgression – comparable to what Sigmund Freud once described as an “oceanic feeling”.
HET OCEANISCH GEVOEL
Peter Lodermeyer
De meeste mensen hebben een positieve emotionele verhouding tot het water. Dat weet je uit ervaring en krijgt bevestiging van de neurowetenschap. Het hoeft ook niet te verbazen, omdat – afhankelijk van de leeftijd en geslacht – ongeveer vijftig à tachtig procent van onze lichaamsmassa uit water bestaat. Wie weet steekt diep in onze cellen de vanuit de evolutiegeschiedenis bewaarde herinnering dat alle leven aan de zee is ontsproten. Tal van Stéphanie Leblons recente schilderijen en tekeningen tonen menselijke lichamen in het water.
Hoe langer je een afbeelding als Liquid identity #4 bekijkt, hoe minder zich laat bepalen wat daar eigenlijk te zien is: een naakte mens die zwemt, uitgelaten in het water aan het spelen is – of toch eerder een strijd tegen het verdrinken? Staat het wegvallen van de lichaamscontouren voor levensvreugde of voor een existentieel drama? Met de omtreklijnen lijken ool stellige interpretaties weggewist. Om Leblons bijzondere blik op haar motief beter te begrijpen, is het goed je, bij wij van contrast, de iconische zwembadbeelden van popartist David Hockney (°1937) voor de geest te halen.
Ook al zijn bij Hockney de contouren van de zwemmers door de sierlijk kabbelende golfbeweging van het wateroppervlak vertekend, toch vermoed je feilloos de goed gebouwde lichamen van jonge mannen die straks verfrist het zwembad zullen verlaten. Niet zo bij Stéphanie Leblon. Haar figuren worden door de bewegingen van het water, door lichtbreking en reflectie dermate uitgerafeld dat je je helemaal niet kunt voorstellen hoe ze ooit terug zouden kunnen veranderen in intacte, door omtreklijnen afgebakende eenheden. Ja, bij de in talrijke segmenten gescheurde lichaamsdelen weet de toeschouwer (zoals in Liquid identity #12) soms niet eens of zich één dan wel twee personen in het water bevinden.
Waar het aantal ledematen zonder twijfel op meerdere personen wijst, blijft de merkwaardige ambivalente indruk hangen dat het beeldgebeuren zowel uitgelaten spel, gestoei van geliefden, als verbeten strijd zou kunnen tonen.
Verassend genoeg in Leblons jongste werken is het overbodige geworden watermotief nu vervangen door een barok aandoende dynamiek van abstracte lijnen, arabesken en pennentrekken. Zulk een heftige dynamisering van de vormen kan dankzij de combinatie van olieverftechniek en grafische bewerking met pastelkrijt. Gaat het in de reeksen Liquid bodies en Liquid identity om het vloeibaar oplossen van de lichaamsgrenzen – tegelijk wens en licht beangstigende voorstelling -, dan thematiseert Leblons recentste werkreeks Fused motions de versmelting van diverse lichamen tot een onherkenbaar geheel.
Het benengewoel in Fused motions III krijgt de begeleiding van een lijnenweelde die de onbestemde blauwgroene beeldruimte met pure bewegingsenergie tot leven wekt. De imposantie mannengestalte met rood hemd in Fused lotions I en II, waarvan andere lichamen (misschien kinderen) lijken te hangen, doet in het onderste deel gedematerialiseerd aan, veranderd in een ‘bewogen nevenzaak’ (Aby Warburg) van pure lijnenkronkels.
De oplossing en vloeibaarmaking van de lichamen, hun uiteenrafeling, vervloeiing en versmelting – het zijn alle overtuigend kunstige metaforen van de wens om, tegen de drempel van het identiteitsverlies aan, de grenzen van zowel lichaam als ik te overschrijden. Leblons schilderijen en tekeningen herinneren dwingend artistiek aan het gegeven dat ons lichaam weliswaar eenheid belooft, maar tegelijkertijd een latente begeerte koestert naar ontgrenzing, oplossing en transgressie – vergelijkbaar met wat Sigmund Freud ooit het ‘ oceanisch gevoel’ noemde.